Więzadło krzyżowe tylne (PCL) to jeden z głównych stabilizatorów stawu kolanowego. Do jego uszkodzenia dochodzi najczęściej podczas uprawiania sportów kontaktowych (np. sporty walki) oraz wypadków komunikacyjnych. Uraz powoduje niestabilność tylną stawu kolanowego, czyli nadmierne przemieszczanie się piszczeli ku tyłowi względem kości udowej. Zwykle występuje razem z urazem więzadła krzyżowego przedniego (ACL). Kontuzja tej struktury nie jest powszechna.


Więzadło krzyżowe tylne – anatomia i funkcje

PCL to więzadło krzyżowe tylne stawu kolanowego, łączące kość udową i piszczelową. Jego długość wynosi około 4 cm, a wytrzymałość pozwala na dźwiganie nawet 300 kg. Składa się z dwóch pęczków.

Główną rolą PCL jest ograniczanie tylnego przemieszczania się kości piszczelowej względem kości udowej. Razem z więzadłem ACL stanowią główne stabilizatory stawów kolanowych. PCL zapewnia również prawidłowe funkcjonowanie łąkotek oraz chrząstek.


Uszkodzenie więzadła krzyżowego tylnego – przyczyny i rodzaje

Do uszkodzenia więzadła krzyżowego tylnego dochodzi zazwyczaj na skutek oddziaływania dużej siły na przednią część piszczeli. Może to być wynikiem m.in.:
  • urazu podczas uprawiania sportów kontaktowych, np. piłka nożna, sporty walki,
  • upadku, poprzez który dochodzi do nadmiernej rotacji zewnętrznej,
  • dużego przeprostu kolana,
  • upadku na zgięte kolano,
  • wypadku komunikacyjnego, w którym doszło do uderzenia kolanem w deskę rozdzielczą samochodu.
Wyróżniamy 3 rodzaje uszkodzenia PCL, w zależności od jego ciężkości i wielkości przesunięcia się kości piszczelowej względem udowej:
  • I stopnia (przesunięcie do 5 mm) – niewielkie uszkodzenie, związane z naciągnięciem więzadła. Staw nadal jest stabilny,
  • II stopnia (przesunięcie 6-10 mm) – więzadło jest częściowo uszkodzone i niestabilne,
  • III stopnia – (przesunięcie powyżej 10 mm) – całkowite zerwanie więzadła, zazwyczaj związane z innymi uszkodzeniami struktur kolana. Występuje wtedy niestabilność stawu.


Uszkodzenie więzadła krzyżowego tylnego – objawy

W przypadku nieznacznego uszkodzenia PCL u większości osób nie obserwuje się żadnych objawów. Podczas poważniejszych kontuzji II i III stopnia, odczuwalny jest silny ból w kolanie oraz słyszalny trzask, który świadczy o uszkodzeniu więzadła. Pojawia się obrzęk stawu kolanowego (natychmiast lub w ciągu kilku godzin) oraz często występuje jego zablokowanie. W czasie ruchu można zaobserwować przeskakiwanie kolana – świadczy to o jego niestabilności.

Do lekarza należy się zgłosić, gdy odczuwalne są początkowe objawy, takie jak silny ból oraz poczucie braku kontroli nad kolanem. Możliwe jest wtedy uniknięcie znacznego pogłębienia się problemu.


Uszkodzenie więzadła krzyżowego tylnego – leczenie i rekonwalescencja

Diagnostyka uszkodzenia więzadła krzyżowego tylnego obejmuje wywiad lekarski oraz podstawowe badania, takie jak USG i rezonans magnetyczny. W celu potwierdzenia urazu wykonuje się również testy funkcjonalne, np. szuflady tylnej czy Gotfreya.

W przypadku tylko częściowego uszkodzenia więzadła i stabilności kolana, ortopeda zaleci leczenie zachowawcze. Początkowo polega ono m.in. na:
  • unieruchomieniu stawu kolanowego z wykorzystaniem np. ortezy,
  • likwidacji obrzęku przy pomocy zimnych okładów,
  • przyjmowaniu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych
  • trzymaniu kończyny powyżej linii serca.
Następnie wprowadza się najczęściej intensywną rehabilitację, która skupia się na ochronie stawu i więzadła przed dalszymi kontuzjami oraz wzmocnieniu jego stabilności.Jeśli mamy do czynienia z II i III stopniem uszkodzenia, którym towarzyszy niestabilność stawu kolanowego, zalecane jest leczenie operacyjne. Przeprowadza się wówczas rekonstrukcję więzadła, która polega na odtworzeniu uszkodzonego elementu przy użyciu tkanki własnej pacjenta (ścięgien własnych) lub sztucznego implantu.Rekonwalescencja po zabiegu trwa od 6 do 8 miesięcy. W początkowym okresie po operacji zaleca się przede wszystkim odpoczynek i schładzanie stawu. Przez pierwsze 2 tygodnie powinno używać się ortezy i kul, aby nie narażać się na intensywny ruch, który może spowodować obrzęk lub krwawienie. W dalszym okresie wdraża się rehabilitację.


Uszkodzenie więzadła krzyżowego tylnego – zapobieganie

Jeśli chcesz zapobiec tej kontuzji, warto zastosować odpowiednią profilaktykę, która znacznie zminimalizuje ryzyko jej wystąpienia. Warto zatem:
  • regularnie wzmacniać mięśnie uda,
  • dokładnie rozgrzewać ciało przed wysiłkiem,
  • ćwiczyć propriocepcję, czyli wyuczenie mięśni,
  • zachować właściwą masę ciała,
  • stosować się do pourazowej profilaktyki,
  • rozsądnie planować trening i dostosować go do swoich możliwości.