Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonartroza) to jedna z najczęstszych przyczyn przewlekłego bólu kolan. Schorzenie to na początku pojawia się w obrębie chrząstki stawowej, a w dalszej kolejności obejmuje również warstwę podchrzęstną, błonę maziową, torebkę stawową, łąkotki oraz więzadła stawowe. Dotyka najczęściej kobiet, osób otyłych oraz w podeszłym wieku.

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – przyczyny i rodzaje

Ryzyko wystąpienia choroby zwyrodnieniowej wzrasta już po 45. roku życia. Do czynników wpływających na rozwój tego schorzenia zaliczamy m.in.:
  • zbyt duże obciążenie kolan, wywołane np. ciężką pracą fizyczną, otyłością czy wyczynowym uprawianiem sportu,
  • mechaniczne urazy, które powodują uszkodzenie struktur w stawie kolanowym, co przyczynia się do jego nieprawidłowej pracy i szybszego ścierania się chrząstek,
  • zmiany zapalne błony maziowej spowodowane np. boreliozą,
  • osłabienie mięśni otaczających staw,
  • wrodzone zaburzenia budowy kości i kolan, np. koślawość lub szpotawość,
  • niewyleczone wady postawy, kontuzje i uszkodzenia.
Wyróżnia się cztery typy gonartrozy, w zależności od miejsca występowania zmian destrukcyjnych chrząstki stawowej:
  • postać przyśrodkowa – to najczęstszy typ zwyrodnienia, który charakteryzuje się zwężeniem szpary stawowej między przyśrodkowym kłykciem kości udowej a przyśrodkowym kłykciem kości piszczelowej. Występuje zazwyczaj u osób z nadwagą oraz ze szpotawością kolan,
  • postać rzepkowo-udowa – tutaj zwężenie szpary stawowej występuje pomiędzy rzepką a kością udową,
  • postać boczna – zwężenie szpary stawowej widoczne jest między bocznymi kłykciami kości udowej i piszczelowej. Związane jest to często z koślawością kolana.
  • postać uogólniona - dotyczy całego stawu.


Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – objawy

Pierwszym objawem choroby zwyrodnieniowej jest ból, który pojawia się w trakcie ruchu, obciążania kończyny dolnej, wstawania z niskich krzeseł oraz schodzenia ze schodów. Może mu towarzyszyć uczucie sztywności oraz zmęczenia nóg. Wraz z upływem czasu pojawiają się również m.in.:
  • trzask i zgrzyt podczas wykonywania ruchów,
  • zniekształcenie i pogrubienie obrysów kolana,
  • wysięk w jamie stawu,
  • ograniczenie ruchomości i blokowanie się stawów kolanowych,
  • trudności z poruszaniem się,
  • zanik mięśnia czworogłowego uda.

Do lekarza należy się zgłosić, gdy odczuwalne są początkowe objawy, takie jak ból oraz poczucie braku kontroli nad kolanem. Możliwe jest wtedy uniknięcie znacznego pogłębienia się problemu.

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – leczenie i rekonwalescencja

Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego obejmuje wywiad lekarski oraz podstawowe badania, takie jak RTG, USG i rezonans magnetyczny. W celu potwierdzenia tego schorzenia wykonuje się również testy funkcjonalne, które oceniają wydolność więzadeł, stan łąkotek i innych struktur kolana.

Leczenie tego schorzenia rozpoczyna się od profilaktyki zachowawczej. Może ona uwzględniać m.in.:
  • ograniczenie czynności związanych z nadmiernym obciążeniem stawu kolanowego, czyli np. redukcję masy ciała, modyfikację aktywności fizycznej czy stosowanie ortezy,
  • rehabilitacje, która obejmuje ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące staw,
  • leki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne.
  • kwasy hialuronowe
  • osocza bogatopłytkowe (PRP)
  • terapie Orthokin.
Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi pożądanych rezultatów zaleca się artroskopię. Jest to małoinwazyjny zabieg chirurgiczny, w którym poprzez niewielkie nacięcie oczyszcza się uszkodzoną część stawu z przerośniętej błony maziowej, zrostów i innych patologicznie zmienionych elementow. Rekonwalescencja trwa do 12 tyg. Kolejnym etapem leczenia może być osteotomia, a ostatecznie, przy braku efektów leczenia, lekarz jest zmuszony założyć pacjentowi endoprotezę stawu kolanowego.

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – zapobieganie

Można zapobiec tej chorobie, jeśli zastosuje się odpowiednią profilaktykę, która znacznie zminimalizuje ryzyko jej wystąpienia. Warto zatem:
  • regularnie wzmacniać mięsień czworogłowy uda,
  • dokładnie rozgrzewać ciało przed wysiłkiem,
  • konsultować każdą kontuzję z lekarzem i stosować się do pourazowej profilaktyki,
  • zachować odpowiednią masę ciała,
  • rozsądnie planować trening i dostosować go do swoich możliwości,
  • dbać o odpowiednią dietę, w której szczególnie istotne są produkty bogate w witaminę D.