Chondromalacja (chondropatia) stawu rzepkowo-udowego może skutecznie utrudnić nam codzienne funkcjonowanie. To choroba przedniego przedziału stawu kolanowego, polegająca na uszkodzeniu chrząstki na powierzchni stawowej rzepki oraz we wcięciu międzykłykciowym kości udowej. Chrząstka staje się chropowata i szorstka, a pacjent odczuwa trzeszczenie (krepitacje), chrobotanie wewnątrz kolana oraz dolegliwości bólowe, zwłaszcza kiedy kolano jest zgięte, a mięsień czworogłowy napięty.


Przyczyny i występowanie choroby

Staw kolanowy to największy staw w ciele człowieka, który pełni funkcję amortyzatora dla ruchów. Niestety przez to jest najbardziej podatny na kontuzje i urazy, szczególnie w sytuacjach nadmiernego obciążania, np. sportu. W obrębie stawu kolanowego znajdują się liczne struktury anatomiczne, w tym rzepka, na której w wyniku przeciążeń może dochodzić do chondromalacji, a następnie chondropatii.

Chondromalacja dotyczy zwykle osób młodych, dzieci, nastolatków i jest zmiękczeniem chrząstki stawowej bez uszkodzenia powierzchni stawowej. Chondropatia dotyczy osób w średnim i starszym wieku i jest uszkodzeniem ciągłości chrząstki. Wynika z następujących z biegiem czasu procesu starzenia, nakładających się mikrourazów, dużych kontuzji sportowych czy komunikacyjnych, a także z niestosowania „higieny kolan”. Najczęstsze przyczyny powstawania schorzenia to:
  • brak równowagi mięśniowej, czyli osłabienie głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego oraz przykurcze więzadłowe, powodujące zbyt duże przyparcie powierzchni bocznej rzepki,
  • długotrwałe utrzymywanie zgiętych kolan – praca przy komputerze lub jazda samochodem,
  • kontuzje i urazy powstałe w trakcie uprawiania sportu,
  • wrodzona budowa stawów kolanowych, w których występuje boczne ustawienie przyczepu więzadła rzepki na kości piszczelowej.


Objawy schorzenia

Podstawowy objaw chondropatii to ból kolana, który nasila się podczas siedzenia ze zgiętymi nogami, kucania czy klęczenia. Potrafi być bardzo dokuczliwy np. w trakcie chodzenia po schodach. Występuje również po długotrwałym wysiłku fizycznym, zwłaszcza jeżeli nie została przeprowadzona odpowiednia rozgrzewka. Charakterystyczne dla chondropatii jest uczucie sztywności stawu, a także występowanie obrzęków, “trzeszczenia” czy “chrupania” w kolanie. Jeżeli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, a bolesny ucisk uniemożliwia normalne funkcjonowanie, należy zgłosić się do lekarza specjalisty.


Formy zapobiegania i leczenia

Profilaktyka rozmiękania czy uszkodzeń chrząstki dotyczy przede wszystkim osób, które pracują siedząca, dużo chodzą po schodach bądź podejmują aktywności fizyczne. Należy zawsze dbać o odpowiednie rozgrzanie stawów, aby przyzwyczaić ciało do wysiłku. Niezalecane jest sezonowe uprawianie sportu bez żadnego przygotowania. Zwykle prowadzi to do różnych przesileń i przeciążeń, zwiększających ryzyko patologii.
Przebieg leczenia chondropatii (chondromalacji) rzepki zależy od poziomu zaawansowania choroby, liczonego w czterostopniowej skali Outerbridge’a. Natężenie zmian mierzy się w zakresie od zmiękczenia bądź drobnych uszkodzeń powierzchniowych stawowej aż po głębokie ubytki chrząstki z odsłonięciem kości. Wczesne stadium można leczyć przy pomocy fizykoterapii oraz ćwiczeń stabilizujących i wzmacniających. Diagnozę stawia się po wykonaniu rezonansu magnetycznego lub USG.
Jeżeli uszkodzenia chrząstki stawowej są mocno rozwinięte, wskazane jest w początkowym etapie podanie kwasu hialuronowego, a jeżeli nie przynosi to efektu, poddanie się operacji. Zwykle pierwszym krokiem operacyjnym jest artroskopia. Polega ona na wprowadzeniu do stawu kolanowego kamery oraz narzędzi chirurgicznych. Ta małoinwazyjna metoda pozwala szybko wrócić do codziennych aktywności i pełnej sprawności. Cele zabiegu to przede wszystkim przywrócenie pełnego zakresu ruchomości, ograniczenie stanu zapalnego oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych.


Kiedy należy reagować?

Nie warto czekać do ostatniej chwili z konsultacją lekarską. Jeśli ból występuje regularnie, a w obrębie stawu kolanowego pojawiają się charakterystyczne objawy „chrupania”, przeskakiwania czy blokowania się kolana, należy jak najszybciej zgłosić się do specjalisty.